دکتر فیض ابراهیم نیا

سکته مغزی ایسکمیک هنگامی به وقوع می پیوندد که لخته خون به مغز راه پیدا می کند و در ادامه این لخته منجر به قطع شدن جریان خونی در مغز می شود جریان خون را در مغز قطع می‌کند.
سکته مغزی هموراژیک زمانی اتفاق می‌ افتد که ناگهان رگ خونی در مغز پاره شده و همین امر باعث نشت خون به بافت‌های اطراف مغز می‌شود.

چه موقع سکته مغزی اتفاق می افتد؟

سکته مغزی هنگامی رخ می‌ دهد که جریان خون در بخشی از مغز قطع می‌ شود و در مقابل کاهش جریان خون می‌تواند منجر به مرگ بافت مغز شود. 
سکته مغزی ایسکمیک و سکته مغزی هموراژیک دو نوع اصلی سکته مغزی می باشند که هر کدام از آن ها جزو شرایط اورژانسی پزشکی بوده و نیاز به درمان فوری و مراجعه سریع به اورژانس دارند. 

سکته مغزی ایسکمیک

همانطور که گفتیم سکته مغزی ایسکمیک شایع‌ ترین نوع سکته مغزی است، سکته ایسکمیک هنگام مسدود شدن مسیر جریان خون در مغز اتفاق می افتد. اما سکته مغزی هموراژیک زمانی رخ می‌دهد که رگ خونی در مغز پاره می‌شود.
در ادامه درباره شباهت‌ ها و تفاوت‌ های بین سکته مغزی ایسکمیک و هموراژیک بیشتر می خوانید.

علت سکته مغزی ایسکمیک

علت اصلی سکته مغزی ایسکمیک لخته خونی است و معمولا در جایی که پلاک چربی در داخل رگ‌های خونی فرد ایجاد شده است، تشکیل می‌شود.
عوامل پر ریسکی که باعث بروز سکته مغزی ایسکمیک می شوند، عبارتند از:
⛔️ فشار خون بالا
⛔️ کلسترول بالا
⛔️ سیگار کشیدن
⛔️ چاقی
⛔️ دیابت
⛔️ مصرف زیاد الکل
⛔️ همچنین توجه کنید که سکته مغزی ایسکمیک می‌تواند ناشی از فیبریلاسیون دهلیزی باشد (خون در قلب لخته می شود و به سمت مغز می رود)

علائم سکته مغزی ایسکمیک بسته به محل وقوع سکته در مغز متفاوت می باشد که در این قسمت برخی از شایع‌ ترین علائم بر اساس محل انسداد ذکر شده است.

درمان سکته مغزی ایسکمیک

در صورت بروز سکته و داشتن علائم باید بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید.
درمان اصلی سکته مغزی ایسکمیک معمولاً دارویی به نام «فعال کننده پلاسمینوژن (tPA)» است که به بازوی فرد تزریق می گردد تا لخته‌ های خونی را از بین ببرد.
این دارو معمولا ظرف ۳ تا ۴.۵ ساعت پس از شروع علائم سکته مغزی تجویز می‌شود، اما خب از طرفی نیز tPA می‌تواند برای افرادی که خطر خونریزی داخلی بالایی دارند، خطرناک باشد.
گاهی اوقات امکان دارد تا برای از بین بردن لخته خون از طریق ترومبکتومی یا اندارترکتومی کاروتید، به جراحی نیاز داشته باشید.
ترومبکتومی در واقع همان برداشتن لخته خونی توسط لوله مخصوص می باشد که این لوله را از طریق رگ خونی در ران وارد بدن می کنند و به سمت جریان مسدود شده حرکت می دهند. بعد از آن جراح مغز و اعصاب شما از استنت یا بالون مخصوص برای باز کردن رگ خونی شما استفاده خواهد کرد.
اندارترکتومی کاروتید برداشتن پلاک از شریان کاروتید بزرگ در گردن شما است. در صورتی که مشخص شود بیماری شریان کاروتید در سکته مغزی شما نقش داشته است، احتمالا به این عمل نیاز دارید.

عواملی که ریسک سکته هموراژیک را بالا میبرد

سکته هموراژیک حدود ۱۰ درصد از کل سکته‌ ها را تشکیل می‌ دهد. این سکته‌ ها ناشی از خونریزی در مغز از پارگی رگ خونی هستند. فشار خون بالا شایع‌ ترین علت اصلی این سکته می باشد.

علائم سکته هموراژیک

سکته هموراژیک معمولا به سرعت بروز می‌کنند و امکان دارد تا در صورت وقوع، فرد علائم زیر را تجربه کند:

⬅️ سردرد شدید
⬅️ لمس شدن یک طرف بدن
⬅️ بی‌ حسی صورت یا از کار افتادن یک طرف صورت
⬅️ مشکل در صحبت کردن
⬅️ بروز مشکل در هماهنگی و تعادل
⬅️ ضعف عضلانی یا فلج شدن

⬅️ استفراغ
⬅️ سفتی گردن
⬅️ افزایش فشار خون
⬅️ تشنج
⬅️ تغییر و اختلال در بینایی
⬅️ افتادگی پلک

در صورت بروز سکته؛ دریافت فوری درمان اورژانسی پزشکی بسیار مهم است. زیرا درمان زود هنگام شانس بهبودی را بالا می برد. قبل از آن که به سراغ گزینه های درمانی برویم باید گفت که درمان بستگی به محل پارگی رگ خونی و شدت خونریزی دارد.

🔸️ دارو: نوع دارویی که متخصص برایتان تجویز می کند؛ بسته به اینکه در حال حاضر از داروهای ضد انعقاد یا رقیق‌ کننده خون استفاده می‌ کنید یا خیر و نوع آن متفاوت خواهد بود. مثلا امکان دارد تا برای روند درمان از داروهای هموستاتیک (مواد کنترل یا متوقف کننده خونریزی) و یا داروهایی برای معکوس کردن روند رقیق شدن خون استفاده شود.
🔸️ کلیپ کردن آنوریسم: در این روش گیره ای در پایه برآمدگی رگ خونی در مغز برای توقف خونریزی قرار می‌گیرد.
🔸️ آمبولیزاسیون کویل: در این پروسیجر لوله ای وارد شریان کشاله ران شده و یک کویل کوچک تا رسیدن به رگ خونی پاره شده فشار داده می‌شود.
🔸️ تزریق خون: خون از دست رفته در صورت لزوم باید با خون اهداکننده جایگزین می‌شود.

🔸️ آمبولیزاسیون کویل: در این پروسیجر لوله ای وارد شریان کشاله ران شده و یک کویل کوچک تا رسیدن به رگ خونی پاره شده فشار داده می‌شود.
🔸️ تزریق خون: خون از دست رفته در صورت لزوم باید با خون اهداکننده جایگزین می‌شود.
🔸️ خارج کردن مایع اضافی: سکته مغزی می‌تواند باعث تجمع مایع در مغز شود. بنابراین در مواقعی نیاز است تا جراح  به تخلیه این مایع برای کاهش فشار بر بافت مغز، نیاز داشته باشد.
🔸️ جراحی برای برداشتن خون جمع شده: اگر علائم شما بدتر می‌شود، ممکن است جراح نیاز به برداشتن خون جمع شده داشته باشد.
🔸️ برداشتن بخشی از جمجمه: برداشتن موقت بخشی از جمجمه ممکن است به کاهش فشار در مغز کمک کند.
🔸️ جراحی برای برداشتن درهم تنیدگی های رگ های خونی: درهم تنیدگی رگ‌ های خونی می‌تواند در مغز خونریزی ایجاد کند و امکان دارد تا نیاز به برداشته شدن با جراحی داشته باشد.

کدام سکته جدی‌ تر است: ایسکمیک یا هموراژیک؟

یکی از عوامل کلیدی در سکته مغزی، سرعت مداخله جراح مغز و اعصاب و دریافت سریع درمان های پزشکی می باشد. هرچه درمان زودتر شروع شود، نتیجه بهبودی برای فردی که سکته مغزی کرده، صرف نظر از نوع سکته، بهتر است.
به طور کلی، چشم‌انداز افراد مبتلا به سکته ایسکمیک نسبت به افراد مبتلا به سکته هموراژیک بهتر ارزیابی می‌شود، اما مطالعاتی که نرخ بهبودی را بین دو نوع سکته مغزی بررسی کرده‌اند، نتایج متفاوتی داشته‌اند.
در مطالعه ای در سال 2021، محققان دریافتند، افرادی که سکته هموراژیک داشتند در مقایسه با افرادی که دچار سکته‌ های ایسکمیک شده بودند در زمان ترخیص از بخش مراقبت‌ های ویژه با نتایج عملکردی و بالینی شدیدتری رو به رو بودند. به طور متوسط، افرادی که سکته هموراژیک دارند، جوان‌ تر هستند و به بستری طولانی‌ تر و شدیدتری نیاز دارند.

خلاصه
سکته مغزی یکی از علل بسیار شایع بروز ناتوانی در افراد و مرگ در جهان است. سکته‌ های ایسکمیک شایع‌ ترین نوع سکته مغزی هستند.
سکته‌ های ایسکمیک هنگامی رخ می‌دهند که یک لخته خون جریان خون در مغز را مسدود می‌ کند. در مقابل سکته‌ های هموراژیک هنگامی رخ می‌ دهند که رگ خونی در مغز پاره می‌ شود.
هر دو نوع سکته مغزی بسیاری از علائمشان را مشابه یکدیگر است، مانند ضعف عضلانی، فلج شدن یک طرف بدن، مشکل در صحبت کردن، عدم توانایی هماهنگی و حفظ تعادل و همچنین تغییرات بینایی.
هر دو سکته ایسکمیک و هموراژیک جزو وضعیت های اورژانسی پزشکی می باشند که نیاز به مداخله فوری دارند. هرچه درمان زودتر شروع شود، احتمال مشاهده نتیجه مثبت بیشتر است.
📚️ برگرفته از:
https://www.healthline.com